|
|
 |
|
Sigara ve Zararları
Genel Bilgiler:
Kristof Kolomb Amerika'yı keşfettiğinde, yerlilerden öğrenilen tütün
içme alışkanlığı kısa zamanda yaygınlaşmıştır. 20.yy'ın başlarında
tütünün kağıda sarılarak üretilmeye başlanması bu yayılmayı
hızlandırmıştır. İlk zamanlarda çok ucuz satılan hatta bedava dağıtılan
sigaranın 2.Dünya Savaşı'ndan sonra zararları görülmeye başlanmış.
Günümüzde sigaraya karşı pek çok dernek kurulmuş ve sigarayı bırakma
kampanyaları düzenlenmeye başlanmıştır.
35 yaş üstü nüfusumuzun %45'inin sigara içtiği ülkemizde, sigaraya
bağlı hastalıklar ciddi bir sorun oluşturmaktadır.
1988'de ülkemizde 15 yaş üzeri erkeklerde %62.8 kadınlarda %24.3 tüm
nüfusta %43.6 sigara içimi görülmektedir. Bu araştırma sigara
tiryakisini "cebinde paket taşıyan"olarak tanımlamıştır. Dünya Sağlık
Örgütü ise sigara tiryakisini "düzenli olarak günde 1 adet içen"olarak
tanımlamıştır. Her yıl sigaraya bağlı hastalıklardan ABD'de 300.000,
Avrupa'da 400.000 kişi ölmektedir ve bu çok ciddi bir rakamdır.
Sigaradaki Zararlı
Maddeler:
Sigara ve tütünde aktif olarak 4000'den fazla sitotoksik(hücre
öldürücü), mutajenik (hücrenin yapısını bozucu) ve karsinojenik (kanser
yapıcı) madde vardır. Sigara içen şahıslarda duman solunmasına bağlı
ağız, burun, gırtlak ve tüm solunum yolunda kanser gelişebilir. Bazı
maddeler direk solunumla etkiliyken, bir kısmı kana geçerek ya da
tükrükle yutularak etki gösterir.
Tütünün içindeki en önemli madde nikotindir. Nikotin, vücuttaki bazı
sinir hücrelerini hem uyaran hem baskılayan bir maddedir. Etkilerin
çoğu katekolaminlerin (adrenalin,noradrenalin vb.) salınımına bağlıdır.
Sigara içen normal bireylerde tansiyonun artması, kalp hızında artma,
kalp kası kasılma gücünde artma, kalbin oksijen tüketiminde artma, kalp
damarlarında kan akımında artma ve diğer damarlarda daralma meydana
gelir. Ayrıca nikotin, serumda glukoz, kortizol, serbest yağ asidi,
adrenalin ve beta endorfin düzeylerini arttırır.
Karbon monoksit ( CO ) oksijen kullanımını engelleyen toksik bir
gazdır. Sigara dumanında %2-6 oranında bulunur. Sigara içenlerde kanda
seviyesi yükselir. Pıhtılaşma artışından ve bazı sinir sistemi
bulgularından sorumludur.
Sigaranın Etkileri:
Koroner kalp hastalığı ve akciğer kanseri en önemli iki ölüm sebebidir.
Sigara içimi ile bu hastalıklar arasında güçlü bir ilişki vardır.
Sigaraya başlama yaşı, içilen sigara sayısı ve alınan nefesin derinliği
önemlidir. Sigara bırakılınca hastalanma oranı da azalmaya başlar.
Akciğerlere etkileri:
Sigara içimi hem ana hem küçük hava yollarını, akciğer yüzey
hücrelerinin yapı ve fonksiyonlarını bozar, akciğerin bağışıklık
sistemini değiştirir. Sigara içimiyle normal akciğer yapısı değişir
(psödostratifiye silyalı epitel, yassı hücreli metaplaziye, karsinoma
in situya) ve sonuçta kansere dönüşür. Sigara içenlerde kronik öksürük,
balgam ve nefes darlığı olur. Sigara içimi KOAH (kronik bronşit,
amfizem vb.) gelişimi için esas risk faktörüdür. Solunum yolu
enfeksiyonları da sigara içenlerde daha fazladır. Ameliyat sonrası
komplikasyonlar ve pnömotoraks da içenlerde daha sıktır.
1964 yılında sigara içimiyle akciğer kanseri arasında nedensel bir
ilişki varlığı gösterildi. Daha sonra net ilişkiler tanımlandı. Sigara
miktarı ve içilen süre riski belirlemektedir. Günde 1 paket sigara
içenlerde akciğer kanserine yakalanma riski 10 kat fazlayken 2 paket
içenlerde risk 25 kat artmaktadır.
Son yıllarda kadınlardaki sigara içme alışkanlığının artmasıyla
kadınlarda da akciğer kanseri görülme riski artmaktadır.
Sigara akciğer kanseri dışında ağız, gırtlak, yemek borusu ve mesane
kanserine de yol açar, böbrek ve pankreas kanseri gelişimine katkıda
bulunur, mide ve rahim kanseri ile beraberlik gösterir.
Kalbe etkileri: Koroner kalp hastalığında en önemli 3 risk faktörü
sigara, kolesterol yüksekliği ve hipertansiyondur. Erkeklerde sigara
içimiyle koroner kalp hastalığı riski %60-70 artmaktadır. Kalp
hastalığına bağlı ani ölüm sigara içen erkeklerde 2-4 kat daha
fazladır. Kadınlarda hem oral kontraseptif (doğum kontrol hapı) hem
sigara kullanımı halinde kalp hastalığı riski 10 kat artmaktadır.
Yüksek tansiyonu olanlarda sigara içimi beyin kanaması riskini
arttırmaktadır, dolayısıyla sigara içenlerde felç daha sık
gözlenmektedir.
Mideye etkileri: Sigara içenlerde mide ve duodenum (oniki parmak
barsağı) ülserleri daha sıktır. Ülserin ilaçla iyileşmesini geciktirir.
Mide asit salgısını arttırır, pankreas salgısını azaltır.
Diğer etkiler: Sigara ilaç toksitesi daha çabuk oluşur ve ilaç dozları
yetmez ( sigara karaciğerde ilaçları parçalayan enzimleri arttırır).
Pasif içicilik:
Sigarada, sigarayı içenlerin akciğerlerine soluduğu "anaakım dumanı",
sigaranın ucunun yanmasıyla çevreye yayılan "yanakım dumanı" mevcuttur.
Sigara içmeyenlerin bu yanakım dumanına maruz kalmalarına pasif
içicilik denir. Pasif maruziyetin de akciğer kanseri ve koroner kalp
hastalığı yaptığına dair sağlam deliller vardır.
Kocası sigara içen kadınlarda akciğer kanserine yakalanma riski 1.2-2
kat artmıştır. Yapılan birçok çalışmada anne babası sigara içen
çocuklarda pnömoni, bronşiolit ve bronşit gibi hastalıkların arttığı
gösterilmiştir.
Gebelikte sigara içimi: Sigara anne karnındaki fetüsü etkiler.
Hamileliğinde sigara içen anneden doğan bebek düşük doğum
ağırlığındadır. Bunun nedeni, sigaranın anne bebek arasındaki kan
dolaşımını bozması ve bebeğin beslenememesidir. Annenin sigara içimi
düşük, fetal ölüm ve ani bebek ölümlerini arttırır. Fetüsün beyin
gelişimini yavaşlatır, çocuğun uzun vadede gelişimini de bozar.
Devam: Sigarayı Bırakma Yöntemleri
Geri: Sigara
|
|
|
