Solunum Fonksiyon Testleri;
Dr. Ayşegül Çevik.
Spirometrik inceleme akciğer fonksiyonlarını değerlendirmede kullanılan temel test yöntemidir. Obstrüktif ve restriktif AC hastalıklarının tanısında, hastalığın şiddetini ve tedaviye yanıtını saptamada, cerrahi müdahalenin uygun olup olmayacağına karar verilmesinde, meslek hastalıklarının tanı, tarama ve maluliyet değerlendirilmesinde rutin olarak kullanılır.
 Spirometre ile ölçülen AC volümleri:
Soluk volümü (Tidal volüm): Sakin solunum sırasında akciğerlere giren ve çıkan gaz hacmidir.
Vital kapasite: Dderin bir inspirasyon sonrasında derin ve yavaş bir ekspiryumla dışarı atılan gaz hacmidir.İnspiratuar ve ekspiratuar rezerv volüm ile tidal volümü içerir.
Ekspiratuar rezerv volüm: Sakin solunum sırasında ekspiryum tamamlandıktan sonra derin bir ekspiryumla ( rezidüel volüm seviyesine kadar ) çıkartılan gaz hacmidir. Vital kapasitenin yaklaşık %25'idir.
İnspiratuar kapasite: Sakin solunum sırasında ekspiryum tamamlandıktan sonra derin bir inspiryumla akciğerlere alınabilen gaz hacmidir. Tidal volüm ve inspiratuar rezerv volümü içerir. Vital kapasitenin yaklaşık %75'ini içerir.
Zorlu vital kapasite (FVC): Efor kullanarak derin ve zorlu bir inspiryumu takiben, zorlu, hızlı ve derin bir ekspiryumla akciğerlerden çıkartılabilen gaz hacmidir. FVC sağlıklı kişilerde VC'den enfazla 200 ml. daha azdır.
Zorlu ekspiratuar volüm ( FEVt ): FVC manevrasının başlangıcından itibaren belirtilen sürede (t) çıkartılan gaz hacmidir. En sık 1. saniye değeri kullanılır (FEV1). Daima FEV1/FVC oranı ( Tiffeneau indeksi ) hesaplanmalıdır. Genç ve sağlıklı kişilerde bu oran %75'in üzerindedir. Hem obstrüktif hem restriktif hastalıklarda FEV1 değeri beklenenden düşüktür. Restriktif hastalıklarda FEV1/FVC oranı normal hatta beklenenden yüksek iken obstrüktif hastalıklarda bu oran düşüktür.
Maksimum ekspiryum ortası akım değeri (MMFR- FEF25-75): FVC manevrasının ortasındaki ( FVC'nin %25'i ile %75'i arasındaki ) akım hızıdır. Orta ve küçük havayollarının göstergesi olduğu kabul edilir.
Rezidüel volüm: Maksimum ekspiryumla dahi çıkarılamayan, akciğerlerde kalan gaz hacmidir. Basit spirometre ile ölçülemez.
Total akciğer kapasitesi (TLC ): Derin bir inspiryum sonunda akciğerlerdeki gaz hacmidir. VC ile RV 'nin toplamıdır.
Fonksiyonel rezidüel kapasite ( FRC ): Sakin solunum sırasında ekspiryum sonunda akciğerlerde kalan gaz hacmidir. RV ve ERV'nin toplamıdır. TLC ve FRC, RV içerdiklerinden basit spirometre ile ölçülemezler.
PEF: En yüksek ekspiratuar akım
PIF: En yüksek inspiratuar akım
MEFx-FEFx: Spesifik bir volümdeki en yüksek ekspiratuar akım
MIFx-FIFx: Spesifik bir volümdeki en yüksek inspiratuar akım
PREOPERATİF DEĞERLENDİRMEDE SFT'NİN ÖNEMİ:
Toraks Cerrahisi:
Akciğerlerin preop değerlendirilmesinin iki amacı vardır; birincisi halen mevcut bozukluğun ciddiyetinin ve reversibilitesinin değerlendirilmesi, ikincisi, cerrahi rezeksiyondan sonra kalacak pulmoner fonksiyonu tahmin etmektir. Hastalar genellikle üç basamakta değerlendirilir:
1.Basamak: Rutin AC fonksiyon testleri; SPİROMETRE: Preop değerlendirmede en önemli spirometrik parametreler FVC , FEV1 ve FEV1/FVC 'dir. Bu değerler bronkodilatatör öncesi ve sonrası ölçülmelidir. FEV1 ve FVC'nin %80'in üstünde olduğu durumlarda hastanın pnömonektomiyi kolayca tolere edebileceği bilinmektedir.
1981'de Boysen ve arkadaşları daha anlamlı olan FEV1 ve MVV (maksimal volanter ventilasyon) değerlerinin komplikasyonları değerlendirmedeki yerini ortaya koydular. Miller ve arkadaşları rezeksiyon uygulanan 500 hastada yaptıkları fonksiyonel değerlendirme sonucu; pnömonektomi için preop FEV1 > 2 lt, lobektomi için > 1 lt, rezeksiyon için >0.6 lt olması gerektiğini, bu değerlerin altında komplikasyonların belirgin şekilde arttığını bildirmişlerdir.
MVV: Her yerde uygulanmayan bir test olup MVV<%50 olan hastalar yüksek risk grubuna girerler.
DLCO (Diffüzyon kapasitesi): Preop DLCO < %60 ise postop mortalite ve morbidite yüksek, DLCO < % 40 ise ileri derece mortalite olduğu saptanmıştır.
Arter kan gazları: Nöromuskuler veya ilaca bağlı olmayan alveoler hipoventilasyonu olmayan hastalarda 45 mmHg üzerinde inatçı PaCO2 yükselmeleri özellikle rezeksiyon yapılacak hastalarda yüksek postop komplikasyon riski taşır.
Preop FEV1 kişi için beklenen değerin % 60'ından az ve/veya DLCO <%60 ise ileri testler yapılmalıdır.
2.Basamak: Tek taraflı AC fonksiyon testleridir. Rezeksiyon sonrası kalacak AC fonksiyonunu tahmin etmek amacıyla kullanılırlar.
- Bronkospirometri
- Lateral pozisyon testi
- Tek taraflı pulmoner arter oklüzyonu
Kantitatif AC sintigrafisi (Ventilasyon ve Perfüzyon): Sonuçlar kişi için beklenen değerin %40'ından iyi ise cerrahi uygulanır, değil ise 3. basamağa geçilir.
Akciğer Volüm Küçültücü Cerrahisi:
Volüm küçültmede FEV1 < %30, transplantasyonda FEV1< %20' dir.
|
|
